De mondhygiënist is een op HBO-niveau afgestudeerde paramedicus, die werkzaam is binnen de gezondheidszorg en zich voornamelijk bezig houdt met preventieve mondzorg. De mondhygiënist is een deskundige in het voorkomen van aandoeningen aan het gebit, zoals gaatjes en het voorkomen, opheffen en verminderen van aandoeningen aan het tandvlees.Het beroep van mondhygiënist is geregeld in de Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG). Deze wet BIG is in 1997 in werking getreden. De Wet BIG is een kwaliteitswet en heeft tot doel de kwaliteit van de beroepsuitoefening te bevorderen en te bewaken. De wet beschermt tevens de patiënt tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen door beroepsbeoefenaren.Voor de mondhygiënist is in de wet het deskundigheidsgebied omschreven.De titel mondhygiënist is een bij wet beschermde titel en mag alleen gevoerd worden door diegene die in het bezit is van het diploma mondhygiënist. Het diploma wordt verkregen na het met goed resultaat afronden van de 3-jarige (vanaf studiejaar 2002-2003 een 4-jarige) HBO-opleiding. De opleidingseisen zijn eveneens wettelijk geregeld.
Waarom naar de mondhygiënist? De mond is een belangrijk deel van het gezicht en valt daarom direct op. Een frisse en schone mond is aantrekkelijk. Het is prettig te kunnen lachen en praten zonder dat u zich zorgen hoeft te maken over slechte adem, een vieze smaak in de mond of aanslag op de tanden. Bovendien is een gezonde mond heel belangrijk voor het behoud van uw tanden en kiezen. Ontstoken tandvlees kan zonder dat u het merkt leiden tot onherstelbare schade aan uw gebit én zelfs tot het verlies van tanden en kiezen.
Is naar de tandarts gaan dan niet voldoende? Een gezond gebit is meer dan "geen gaatjes". De mondhygiënist heeft een eigen specifieke deskundigheid op het gebied van mondverzorging en de behandeling van ontstoken tandvlees. Mondhygiënist is een beschermde titel. Het is een beschermd beroep met een eigen opleiding. De mondhygiënist behandelt mond- en tandvleesproblemen én helpt nieuwe problemen te voorkomen. En voorkomen is altijd beter dan genezen! Het is in ieder geval belangrijk naar de mondhygiënist te gaan wanneer u last heeft van:
- pijnlijk of bloedend tandvlees met name bij het poetsen
- het tandvlees rood en gezwollen is en niet meer strak om de tanden of kiezen sluit
- het tandvlees terugtrekt
- Tanden en kiezen die los gaan staan of zich verplaatsen in de mond
- er regelmatig tot vaak tandsteen of aanslag op het gebit ontstaat
- er regelmatig gaatjes ontstaan
- er een vieze smaak of slechte adem aanwezig is
- wanneer mondverzorging om wat voor reden dan ook een probleem vormt
- Op advies van uw tandarts
Kortom; als u problemen aan uw gebit en tandvlees wilt voorkomen of genezen
Wat de mondhygiënist precies doet en hoeveel tijd het kost hangt natuurlijk af van de aard en de ernst van het probleem. U maakt eerst kennis met de mondhygiënist en u krijgt voorlichting. Ze stelt u enkele korte vragen over uw gebit, uw tandvlees, uw gezondheid in het algemeen en andere zaken die belangrijk zijn voor de mondhygiëne. Bijvoorbeeld uw dagelijkse bezigheden en uw eetpatroon. Ook een eventuele zwangerschap is van belang, omdat u dan extra gevoelig kunt zijn voor tandvleesproblemen. Daarna doet de mondhygiënist een mondonderzoek. Afhankelijk van de aard en de ernst van het probleem maakt ze ook een parodontiumstatus. Hierop wordt nauwkeurig de conditie van uw tandvlees beschreven.
De behandeling vindt steeds plaats aan de hand van die parodontiumstatus: daarop staat namelijk precies hoeveel uw tandvlees verbetert of verslechtert. Daarna maakt ze met u een behandelplan. In dat behandelplan spreekt de mondhygiënist met u af welke behandelingen nodig zijn, hoe en wanneer deze worden uitgevoerd. Ze vertelt u ook van tevoren wat uw behandeling ongeveer gaat kosten. Tot slot worden er eventuele vervolgafspraken gemaakt.
Steeds meer zorgverzekeraars vergoeden de kosten gemaakt door de mondhygiënist, maar stellen soms bepaalde voorwaarden. Het is verstandig eerst hiernaar te informeren. Voorafgaande aan de behandeling met de mondhygiënist worden de kosten die aan de behandeling verbonden zijn in kaart gebracht. Dit voorkomt problemen achteraf.
Taken van de vrijgevestigde mondhygiënist
- Het uitvoeren van een mondonderzoek
- Beoordelen van de gezondheid van het tandvlees
- Het opstellen, uitvoeren en evalueren van een behandelplan om problemen aan gebit en tandvlees te voorkomen, te verminderen of te genezen.
- Kweken (bacteriële samenstelling in de mond bekijken)
- Het verwijderen van tandsteen, plak en aanslag, zowel boven als onder het tandvlees
- Het geven van voorlichting over de mond, het gebit en het tandvlees
- Het geven van instructies
- Het uitwendig aanbrengen van tandbederfvoorkomende middelen, zoals fluoride, op het gebit
- Het geven van voedingsadvies
- Het geven van verdoving
De behandelingen bestaan uit 1e consult. Tijdens de eerste afspraak wordt allereerst de algemene gezondheid doorgenomen via een gezondheidsvragenlijst en er wordt gekeken naar bijzonderheden in de mond, de gezondheid van het tandvlees en gebit en de manier van schoonhouden van de mond. Vervolgens wordt er afhankelijk van de situatie een parodontiumstatus gemaakt. Aan de hand daarvan wordt er een behandelplan en begroting opgesteld en deze met u besproken. Op verzoek geven wij u een begroting van de kosten. Een parodontiumstatus geeft de conditie van het tandvlees rondom alle tanden en kiezen weer. Met een pocketsonde wordt deze ruimte opgemeten. Pockets zijn de ongezonde, verdiepte ruimtes tussen tand en tandvlees. In het algemeen geven pockets aanleiding tot ontstekingen.
Na deze eerste afspraak worden met u zonodig nieuwe afspraken gemaakt voor verdere behandeling. Het aantal en duur van deze afspraken is afhankelijk van de problemen in de mond. Deze vervolgbehandelingen bestaan uit het verwijderen van plak, tandsteen en aanslag, zowel onder als boven het tandvlees zonodig met verdoving, het polijsten van tanden en kiezen, het geven van instructies, zonodig afnemen van een bacteriële kweek en eventueel andere handelingen die nodig zijn ten behoeve van uw gebit of tandvlees.
Voor een eerste consult wordt een uur gereserveerd.
Initiele therapie betreft een uitgebreide behandeling van de pockets. Het tandsteen, de tandplak en de bacteriën worden dan verwijderd met behulp van een laserapparaat.
Mondhygiënistenprakteik is gespecialiseerd in laserbehandeling met geavanceerde diode laser apparatuur. Deze laser reageert op 'donkere' plekken in het gebit (zoals tandsteen in de pockets) en is uiterst effectief in de behandeling van parodontitis.
De reden hiervoor ligt in het nagenoeg elimineren van de bacteriën, die deze ontstekingsvorm veroorzaken. Het voordeel van deze therapie is bovendien dat de laser het vocht ontrekt uit het tandsteen waardoor het daarna veel makkelijker te verwijderen is met een ultrasoonapparaat (tandsteenverwijder) en handinstrumenten. De laser is dan ook ideaal bij tandsteenverwijdering en gebitsreiniging. Deze behandelingen gaan onder anesthesie om het beste resultaat te behalen.
Tevens vindt een uitgebreide instructie mondhygiëne plaats. Na deze uitgebreide behandeling wordt na drie maanden weer een parodontiumstatus gemaakt waaruit moet blijken dat er verbetering is opgetreden. U kunt deze verbetering zelf al eerder waarnemen; het tandvlees bloedt minder, de slechte adem of slechte smaak verdwijnt. De tijdsduur van deze behandeling is in het algemeen 60 minuten per gedeelte.
Bij uitgebreid tandsteen is er geen sprake van diepe pockets. Wel is er sprake van een oppervlakkige ontsteking van het tandvlees, veroorzaakt door tandsteen en bacteriën. Bij deze behandeling wordt het tandsteen verwijderd. Dit ter vermindering van bloedingen van het tandvlees, en verbetering van slechte adem en slechte smaak.
Om de ontstane gezonde mondsituatie in stand te houden is het nodig om regelmatig een Recall (onderhoudsbehandeling)door de mondhygiënist te laten doen. Afhankelijk van de situatie wordt er een afspraak gemaakt per 3, 4 of 6 maanden.
Bron: Folder Philips Sonicare: Goed poetsen voor gezond tandvlees
www.tandartsplein.nl
Tijdens de zwangerschap kunnen zich mondproblemen voordoen als gevolg van de veranderende hormoonhuishouding. Onder invloed van zwangerschapshormonen wordt de groei van bepaalde bacteriën gestimuleerd. Hierdoor hebt u meer kans op het krijgen van (tandvlees)ontstekingen bijvoorbeeld zwangerschapsgingivitis of nog ernstiger: parodontitis. Uw tandvlees reageert heftiger op de aanwezigheid van tandplak. Tijdens de zwangerschap bestaat niet alleen een hoger risico op tandvleesontstekingen: als de tandvleesontsteking ernstig wordt, hebben sommige zwangere vrouwen een verhoogd risico op een vroeggeboorten en de baby meer kans op een te laag geboortegewicht. Uit wetenschappelijk onderzoek bij vrouwen met tandvleesontstekingen is gebleken dat mondbacteriën in de bloedstroom kunnen komen, waardoor ontsteking en verhoogde spiegels van het hormoon prostaglandine ontstaan. Tegen het eind van de zwangerschap kunnen verhoogde prostaglandinespiegels weeën opwekken en zo het risico van vroeggeboorte verhogen. Recent is aangetoond dat behandeling van parodontitis voor de 28e week van de zwangerschap de kans op vroeggeboortes significant verminderd.
Tijdens zwangerschap extra aandacht voor mondhygiëne
Extra aandacht voor de mondhygiëne tijdens de zwangerschap is dus erg belangrijk. Ga daarom als u zwanger bent naar de mondhygiënist voor een mondhygiënecontrole. Deze kan dan kijken hoe het met de conditie van uw tandvlees gesteld is en in geval van gingivitis of parodontitis uw gebit uitgebreid reinigen. Ook krijgt u dan instructies hoe u het beste kunt poetsen (minimaal 2 keer per dag) en de ruimtes tussen uw tanden en kiezen goed schoon kunt houden. Een gebitsreiniging door de tandarts is vaak niet zo uitgebreid als bij de mondhygiënist. De mondhygiënist besteedt hier afhankelijk van de ernst van de situatie per afspraak ongeveer een half uur tot drie kwartier aan (inclusief uitleg en voorlichting). Meestal zijn er ook meerdere afspraken nodig.
Na overgeven niet direct poetsen!!
Een zwangerschap gaat vaak gepaard met misselijkheid en eventueel overgeven. De verleiding is dan groot om direct daarna u tanden te poetsen om die vieze smaak in uw mond te krijgen. Toch kunt u dat beter niet doen. Maagzuur tast het tandglazuur (de beschermende laag om uw tanden) aan. De borstel en de tandpasta hebben een schurende werking. Als u direct na het overgeven uw tanden poetst, kunt u het tandglazuur gemakkelijk wegpoetsen met uiteindelijk mogelijk tanderosie als gevolg. Het is dan beter uw mond te spoelen met water.
In geval van misselijkheid is het verleidelijk om de achterste kiezen niet te poetsen. Houd deze plekken extra goed schoon. Een tandenborstel met een kleine kop is bij misselijkheid beter te verdragen.
Vertel uw tandarts of mondhygiënist altijd dat u zwanger bent!
Bron: Het vragenboekje over mondverzorging van ZendiumIvoren Kruis folder: Een gezond gebit tijdens de zwangerschap van het Ivoren KruisPhilips Sonicare folder: Tandenpoetsen voor twee
Tanderosie vormt een steeds groter bedreiging voor het gezonde gebit. Tanderosie is slijtage van het tandglazuur of wortelcement door zuren uit eten of drinken of uit de maag (bijvoorbeeld bij regelmatig overgeven zoals bij anorexia en boulimia). Dit is o.a. het gevolg van de veranderde voedingsgewoonten van de laatste jaren. Er worden bijvoorbeeld vaker en meer fris- en sportdranken gedronken. De zuren uit drinken en voedsel maken dat het harde tandweefsel tijdelijk zachter wordt. Speeksel kan dit neutraliseren, waardoor het natuurlijk evenwicht in de mond wordt hersteld en het glazuur weer langzaam harder wordt. Dit herstel verloopt echter traag. Als zuren vaak in contact met het gebit komen, of als het gebit direct na het eten of drinken gepoetst worden, krijgt de mond geen kans zichzelf te herstellen. Het gaat er dus niet alleen om hoeveel zure producten u eet of drinkt, maar ook hoe vaak u dit doet per dag en hoe lang u de zure producten in uw mond houdt. Doordat we vaker achter elkaar dooreten (veel tussendoortjes) krijgt het glazuur geen tijd om zich te herstellen. Daardoor krijgt tanderosie een kans.
De boosdoeners:
Fris- en sportdranken: aan fris- en sportdranken worden vaak fosforzuur (bijvoorbeeld in cola), citroen- of appelzuur toegevoegd. De zure smaak proeft u niet door de toegevoegde suiker. Dit geldt ook voor light-producten.
- Vruchtensappen zijn gezond, maar vaak nog zuurder.
- De meeste rode en witte wijnen zijn ook zuur.
- Zuur fruit zoals citrusvruchten, bramen, bessen, kiwi´s, appels, druiven en mango´s en de afgeleide producten daarvan zoals appelstroop, jam en vruchtensap.
- Alle levensmiddelen die zijn aangezuurd met azijn- of citroenzuur zoals bijvoorbeeld slasaus en mayonaise.
- Vitamine C tabletten waar men op moet zuigen
Herkennen van tanderosie
Bij tanderosie is sprake van een onomkeerbaar verlies van hard tandweefsel door zuurinwerking. Het is een sluipend proces dat niet gemakkelijk te herkennen is. Meestal merkt u tanderosie pas op in een vergevorderd stadium. Daarom is voorkomen van het allergrootste belang (zie onderaan de pagina). Bij tanderosie worden de tanden dunner, transparanter, geler en gevoeliger voor warm en koud. Signalen die op tanderosie kunnen wijzen zijn:De voortanden worden korter, dunner en transparanter. De tanden worden (plaatselijk) geler, omdat het glazuur dunner wordt en het onderliggende gele tandbeen er dan doorheen schijnt. Ook kunnen tanden daardoor donkere plekken krijgen. Gevoeligheid van tanden en kiezen bij warm en koud eten als gevolg van het blootliggen van het tandbeen. De dunne en doorschijnende randen van tanden kunnen gemakkelijk afbreken. Het ontstaan van ruimtes tussen tanden en kiezen omdat ze 'krimpen'. Putjes of kleine uithollingen op de kauwvlakken van tanden en kiezen. In een later stadium kunnen knobbels van kiezen zelfs helemaal verdwijnen. Erosie tast de vullingen in tanden en kiezen niet aan. Hierdoor kunnen de vullingen boven het tandoppervlak gaan uitsteken.Verkleuringen en gevoeligheid van tanden en kiezenTanderosie heeft dus ook invloed op de kleur van uw gebit. Als de glazuurlaag slijt, zie je het gele tandbeen door het glazuur heen. Echter niet alle verkleuringen worden door tanderosie veroorzaakt. Ook roken is een oorzaak van verkleuringen. Andere oorzaken kunnen de kleurstoffen uit voedingsmiddelen zijn zoals van koffie, thee en rode wijn, een val of harde klap op de tand, het verouderingsproces van tanden en kiezen of het gebruik van geneesmiddelen op jong leeftijd.Ook is het niet zo dat de gevoeligheid van tanden en kiezen bij warm en koud eten altijd op tanderosie duidt. Dit kan namelijk ook het gevolg zijn van terugtrekkend tandvlees (bijvoorbeeld bij te hard poetsen), waarbij de tandwortels bloot komen te liggen. Ga daarom altijd voor een juiste diagnose naar de mondhygiënist.
Medicijnen
In geval van gebruik van medicijnen bestaat er een verhoogd risico op tanderosie als u veel zure producten eet of drinkt. Veel medicijnen hebben namelijk als bijwerking dat de afgifte van speeksel wordt geremd met een droge mond als gevolg. De natuurlijke bescherming van speeksel wordt dan minder. In geval van een droge mond is een goede mondhygiëne extra belangrijk.
Hoe kunt u tanderosie voorkomen?
Wacht na het eten of drinken tenminste één uur met tandenpoetsen. Dat geeft het tandglazuur de tijd om zich te herstellen. Wel kunt u direct na het eten of drinken uw tanden en kiezen met de vinger insmeren met een fluoridentandpasta.
Gebruik een fluoride tandpasta. Fluoride maakt tandglazuur sterker en minder goed oplosbaar in zuur. Het vertraagt het oplossen van het tandglazuur. Poets het gebit voorzichtig (dus niet te hard!), maar wel grondig met een zachte tandenborstel. Reinig de ruimtes tussen uw tanden en kiezen tenminste Één keer per dag met ragers, flossdraad en/of tandenstokers.
Beperk het gebruik van zure dranken en zuur voedsel. Neem als alternatief zoveel mogelijk gewone thee (geen vruchten- of kruidenthee), koffie (alles zonder suiker) of melk. Houd de zure producten zo kort mogelijk in uw mond. Spoel de drank dus niet rond in uw mond en drink het liefst met een rietje. Zuig ook niet op een zuur snoepje of andere zure producten. Beperk het aantal keren dat u eet of drinkt tot maximaal 7 keer per dag. Gebruik 3 maaltijden en maximaal 4 keer iets tussendoor. Eet maximaal een- of tweemaal per dag zuur fruit als tussendoortje of bij de maaltijd. Laat uw gebit regelmatig bij de mondhygiënist controleren op tanderosie.
Bron: Folder: Erosie: een groeiend probleem voor de tandheelkunde van de 21e eeuw van GlaxoSmithKline.
Ivoren Kruis folder: Tanderosie, hoe voorkom je dat?
www.proglarus.nl
www.tandartsplein.nl
Roken
Parodontitis komt vaker voor bij rokers dan bij niet-rokers. Bovendien is de ernst van parodontitis bij rokers groter dan bij niet-rokers. Ook reageren rokers minder goed op de behandeling van parodontitis dan niet-rokers.
Door de nicotine vernauwen de bloedvaten in het tandvlees en worden de wanden van de bloedvaten minder doorgankelijk voor afweercellen. Met als gevolg dat er minder afweercellen richting tandplak kunnen gaan. Ook zorgen schadelijke stoffen in de rook ervoor dat de afweercellen minder goed functioneren in hun afweer tegen de bacteriën in de tandplak. Tevens zorgen deze schadelijke stoffen voor een verminderde speekselproductie. (Speeksel herstelt het natuurlijk evenwicht in de mond na het eten en voorkomt zo tandplakvorming.) Daarnaast zijn er sterke aanwijzingen dat de tabaksrook zorgt voor een wijziging van de samenstelling van het tandplak: de agressieve bacteriën nemen toe. Een ander probleem is dat door de vernauwde bloedvaten de ontsteking van het tandvlees niet (tijdig) wordt opgemerkt (geen bloeding van het tandvlees) met als risico dat de ontsteking ongemerkt overgaat in parodontitis. Al deze factoren zorgen ervoor dat bij rokers die parodontitis hebben meer en sneller kaakbot wordt afgebroken dan bij niet-rokers met parodontitis. Kortom genoeg reden om te stoppen met roken!